فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 2، تابستان 98 ، شماره پی در پی 44

سبک شناسی بسامدی مضامین حکمی در گلستان سعدی، بر مبنای اخلاق ناصری

صفحه (293 - 312)
حبیبه میرزایی اقدم، علیرضا حاجیان نژاد(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 97
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تابستان 97

چکیده
آموزه ها و مضامین حکمی نقش تعلیم و تربیت را در رشد و پرورش اخلاقی ایفا میکنند و از دیرباز بحث از حکمت و مضامینی که پیرامون آن شکل گرفته، نزد دانشمندان و متفکران، جایگاه ویژه ای داشته است. «اخلاق ناصری» یکی از مهمترین رساله های حکمی است که مباحث آن پیرامون حکمت عملی در سه بخش تهذیب اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مُدُن فراهم آمده و خواجه نصیر در سال 633ه.ق نوشتن آن را به پایان رسانده است. شیخ اجل _سعدی _ که افصح المتکلمین لقب داشته و قدرت سخنوری او نمایان و بی نیاز از برهان است، با تأثیر مستقیم و غیرمستقیم، در قالب حکایات هشت باب گلستان مضامین سه گانه حکمی این اثر را بازنمایانده است. در این پژوهش سعی بر آن است که در یک مقدمه و سه گفتار، میزان و چگونگی انعکاس این مضامین و مؤلفه ها را در گلستان سعدی که اثری تعلیمی است، بررسی نماید؛ یافتن این مضامین مشترک و درک آنها، به خواندن و فهم سخن حکمی سعدی در گلستان، کمک شایانی میکند. این بررسی نشان میدهد که سعدی در قسمت عمده گلستان از مصادیق فضایل اخلاقی بهره برده است.

کلمات کلیدی
گلستانِ سعدی , اخلاق ناصری , حکمت عملی , بسامد

• قرآن کریم
• اخلاق ناصری، طوسی، خواجه نصیرالدین(1391)، تصحیح مجتبی مینوی و غلامرضا حیدری، تهران: خوارزمی
• اصول کافی، کلینی، محمدبن یعقوب(1390)، ترجمه حسین استاد ولی، تهران: انتشارات دارالثقلین
• الحیوان، جاحظ، ابوعثمان عمرو بحر (1388)، به تحقیق عبدالسّلام هارون، بیروت: دار احیاءالتراث العربی
• بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر(بی تا)، به کوشش مرتضی آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه
• تأثیر سخن نظامی گنجوی در اشعار سعدی، برات زنجانی، (1372) مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، نشر دانشگاه تهران، شماره 125-128، سال31، (155-178(
• تفسیر المیزان، علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، 1346، نشر محمدی
• حکمت سعدی، هخامنشی، کیخسرو(1355)، تهران: نشر امیرکبیر، چاپ دوم
• زبده الآثار ،طبری، محمدعلی (1372)، تهران: نشر امیرکبیر
• سعدی و متنبی، انوار، سیدامیرمحمود (1380)، تهران: نشر انوار دانش
• فرهنگ ایران پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، محمدی، محمد(1374)، تهران: نشر توس، چاپ دوم
• کیمیای سعادت، غزالی، امام محمد (1392)، به کوشش پروین قائمی، تهران: انتشارات پیمان، چاپ ششم
• گلچینی از سخنان حکمت آمیز و اندرزهای رسول خدا و معصومین، محلاتی، سیدهاشم(بی تا)، تهران: نشر کار
• گلستان، شیخ مصلح الدین سعدی، 1348، خلیل خطیب رهبر، تهران: نشر صفی علیشاه
• لغت نامه دهخدا، علی اکبر(1324)، تهران: موسسه لغت نامه دهخدا وابسته به دانشگاه تهران
• مبانی ارزشها از دیدگاه فرزانگان، حسین ایزدی، 1377، تهران: نشر احسن الحدیث
• مبانی سیاست، عبدالحمید، ابوالمحمد.(1376)، تهران: نشر توس
• معجم مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهانی، حسین بن محمد (بی تا)، به تحقیق ندیم مرعشلی، تهران: مکتب المرتضوی
• نهج البلاغه، امام علی، ترجمه سیدجعفر شهیدی(1371)، تهران: نشر آموزش انقلاب اسلامی